2.2 Teksten over geweld

2.2.1 Is de Koran een gewelddadige tekst?

Bij het lezen van de Koran is het belangrijk om jezelf af te vragen met welke doeleinde je dit doet. Het standpunt dat je vervolgens inneemt verschilt ook van persoon tot persoon.

We beperken ons tot de drie volgende doeleinden:
1. Begrijpen wat er in de Koran staat.
2. De lezer wil enkel de tekst lezen en memoriseren
3. De lezer wil enkel Allah herdenken oftewel Dhikr.

2.2.2 Begrijpen wat er in de Koran staat

Bij dit doel is het belangrijk om de theologische regels van de interpretatie toe te passen.

Wanneer we van interpretatie spreken, moeten we rekening houden met 3 actoren:
1. Reader
2. Author
3. Place

De Lezer: de lezer is vanzelfsprekend een mens met gevoelens, een bepaalde achtergrond en levenservaring. Deze gevoelens, achtergrond en levenservaring spelen allemaal een rol bij het lezen. Als je een tekst wilt begrijpen, moet je altijd rekening houden met wie de auteur van de tekst is, de plaats en de context.

Lees het onderstaande voorbeeld om je daar iets concreter bij te bedenken:

Een leerkracht uit België ging in het kader van een uitwisselingsproject 2 maanden lesgeven in een arm dorp in Burundi. De eerste les ging over het gezin en de samenleving. De leerkracht projecteerde een afbeelding. Op de afbeelding is er een grote villa met een mooie, grote tuin en een kleine kooi met kippen te zien.
De leerkracht vroeg: “Wat zien jullie?”
De meeste leerlingen gaven het volgende antwoord: “Kippen.”
De leerkracht vond dit antwoord vreemd. De leerkracht vroeg na de les een verklaring voor het gegeven antwoord. De leerling antwoordde: “De meeste leerlingen uit de klas zijn arm en hebben honger.”

Dit voorbeeld leert ons dat de gevoelens en achtergronden van de leerlingen een invloed hadden op hoe ze naar de prent keken. De leerlingen hadden honger (gevoelens) en ze leefden in een arm dorp (de achtergrond). Ze zijn niet vertrouwd met de stijl van het huis dat afgebeeld staat in de prent. Iedereen merkt op wat voor hem of haar belangrijk is. De leerlingen vinden voedsel belangrijk omdat ze honger hebben dus kozen zij voor de kip. Een kip betekent voor hen voedsel.

De leerkracht vanuit zijn eigen perspectief gekozen voor die afbeelding. Hij beschouwt wat er op de afbeelding staat als heel normaal. Hij komt uit een welvarend land, waar huizen vrij groot zijn en meestal een tuin hebben.

Het probleem van misinterpretatie doet zich ook voor wanneer men in de Koranteksten over geweld leest. De Koran is tot stand gekomen in een specifieke context en tijdsgeest. Elke deeltje van de Koran heeft zijn reden van openbaring. Elke lezer die de Koran leest, heeft ook een eigen achtergrond. Een jihadist die op zoek gaat naar geweld in de Koran zal dat er dan ook in terugvinden. Iemand die belang hecht aan dieren zal op zijn beurt overwegend passages opnemen die dieren handelen. Elke persoon zal een tekstfragment terugvinden en in gedachten opslaan over zaken die hem interesseren. Bij het lezen van de Koran zijn de interpretatieregels van groot belang. Dat wil zeggen dat je niet alles zomaar op jouw eigen manier kan interpreteren.
Je moet alle Koranverzen bij elkaar brengen. Ze zijn een geheel waarin je een chronologische lijn in moet trachten te ontdekken. Daarnaast moeten we eveneens rekening houden met twee periodes waarin de Koranverzen zijn geopenbaard: de Medinische periode en de Mekkaanse periode.

2.2.3. Selectief lezen

Het probleem van misinterpretatie doet zich ook voor wanneer men Koranverzen over geweld op een selectieve manier leest. Je mag niet selectief gewelddadige verzen oppikken om ze letterlijk te interpreteren. Het is belangrijk om gewelddadige passages te situeren in de maatschappelijke context waarin ze zijn ontstaan. Gewelddadige Koranverzen verwijzen naar situaties die ten tijde van de openbaring van de verzen zijn gebeurd in een samenleving die anders functioneerde. Die samenleving was een tribale samenleving die niet vergelijkbaar is met onze hedendaagse context.

Je mag niet selectief gewelddadige verzen oppikken om ze letterlijk te interpreteren. Het is belangrijk om gewelddadige passages te situeren in de maatschappelijke context waarin ze zijn ontstaan. Gewelddadige Koranverzen verwijzen naar situaties die ten tijde van de openbaring van de verzen zijn gebeurd in een samenleving die anders functioneerde. Die samenleving was een tribale samenleving die niet vergelijkbaar is met onze hedendaagse context.
De Koran op zich is niet gewelddadig, ondanks dat er passages zijn die over geweld, dood en vernieling gaan. In het volgende gedeelte zullen we het uitgebreid hebben over hoe geweld in zijn context moet worden begrepen.

2.2.4 Contextuele benadering

“En doodt hen, waar jullie hen ook aantreffen, en verdrijft hen waar zij jullie hebben verdreven.” 1
Jihadisten gebruiken dit vers uit de Koran om hun gewelddadige daden te rechtvaardigen. Op het eerste zicht komt dit vers heel gewelddadig over. Het beveelt moslims om ongelovigen te doden.
Een jihadist legt de focus enkel op dit soort verzen. Dit vertelt ons meer over de manier waarop hij de Koran leest. Zoals we al in het vorig hoofdstuk hebben besproken leest de lezer een tekst samen met zijn gevoelens, achtergrond en levenservaringen. Een jihadist selecteert Koranverzen die gewelddadig zijn om zijn eigen gewelddadige overtuiging en zelfs daden te legitimeren.

Deze manier van lezen doet de Koran onrecht aan. De plaats en context en de intentie van de auteur oftewel Maqsad Ashari is van essentieel belang om de Koran te begrijpen. Het vers: “En doodt hen, waar jullie hen ook aantreffen, en verdrijft hen waar zij jullie hebben verdreven?” is geopenbaard in Medina. De verzen van Medina zijn contextueel gebonden. Het is belangrijk om de specifieke context van Medina te bestuderen.
De moslims in Medina waren destijds gevlucht uit Mekka. Hun vijanden konden hen op elk moment aanvallen. Om te overleven moesten ze sterk op hun hoede zijn. Dit vers staat moslims toe om hun vijanden te doden indien hun vijanden hen eerst zouden aanvallen.
hun hoede zijn. Dit vers staat moslims toe om hun vijanden te doden indien hun vijanden hen eerst zouden aanvallen.

2.2.5 Oefeningen

“En doodt hen, waar jullie hen ook aantreffen, en verdrijft hen waar zij jullie hebben verdreven?”

Jihadisten gebruiken dit vers uit de Koran om hun te rechtvaardigen. Op het eerste zicht komt dit vers heel gewelddadig over. Het beveelt moslims om ongelovigen te doden.

Een jihadist legt de enkel op dit soort verzen. Dit vertelt ons meer over de manier waarop hij de Koran leest. Zoals we al in het vorig hoofdstuk hebben besproken, leest de lezer een tekst samen met zijn, achtergrond en levenservaringen.

Een jihadist selecteert koranverzen die gewelddadig zijn om zijn eigente legitimeren.

Deze manier van lezen doet de Koran onrecht aan. De plaats, de context en de intentie van de auteur oftewel Maqsad Ashari is van essentieel belang om de Koran te begrijpen.

De verzen van zijn contextueel gebonden. Het is belangrijk om de specifieke context van Medina te bestuderen

De moslims in Medina waren in die tijd gevlucht uit Mekka. Hun vijanden konden hun elk moment aanvallen. Om te overleven moesten ze extreem op hun hoede zijn. Dit vers staat moslims toe om hun vijanden te doden indien hun vijanden hen eerst zouden aanvallen. Verschillende zoals Taher Ibn Ashour en Ibn Khatir delen deze interpretatie.

2.3 De jihad

2.3.1 De oorspronkelijke betekenis van jihad

‘Jihad’ is een term die vaak verkeerd wordt geïnterpreteerd door zowel jihadisten als islamcritici. Beide partijen interpreteren de term op een gewelddadige manier. Het zelfstandig naamwoord jihad komt van het woord jahada. Het betekent ‘inspanning’ of jhud. Oorspronkelijk ging het om de inspanning die moet worden geleverd om een doel te bereiken. Men kan dit duidelijk afleiden uit een vers uit de Koran: “Als zij (de ouders) er echter op aandringen (djahada) om andere Goden naast mij te aanbidden...”
Het concept ‘heilige oorlog’ bestaat niet in de islam. Voor de term oorlog wordt de term qitaal (strijd) gebruikt. De term jihad als heilige oorlog vertalen of uitleggen is dus verkeerd.

2.3.2 Hoe moeten de verzen in de Koran geïnterpreteerd worden?

Vers 191 van soerah albaqara wordt vaak misbruikt door zowel jihadisten als islamcritici. De ene groep wil geweld rechtvaardigen, de andere groep wil daarmee de islam neerzetten als een gewelddadige godsdienst.

Op het eerste zicht zegt het eerste vers dat moslims de meergoden-dienaars of niet-moslims mogen doden. Laten we het vers bestuderen aan de hand van de van de volgende aspecten:
a. Context van het vers
b. Soort vers
c. Reden van openbaring

a. Context van openbaring

Dit vers werd tijdens een oorlog tussen moslims en niet-moslims uit Mekka geopenbaard. Zoals eerder vermeld is de gehele context waarin het vers tot stand is gekomen van essentieel belang. De nog jonge moslimgemeenschap was zwak. Ze hadden weinig kans op overleven. De profeet nam politieke en militaire beslissingen vanuit zijn functie als leider om zijn gemeenschap te beschermen.

b. Soort vers

“En doodt hen, waar jullie hen ook aantreffen, en verdrijft hen waar zij jullie hebben verdreven.”
Vers 191 van soerat albaqara is een Medinees vers. Medinese verzen zijn meer gedetailleerd van aard en context gebonden. Met andere woorden, dit vers mag niet buiten de context begrepen worden en moet in het licht van Mekkaanse verzen worden geplaatst, die de nadruk op rechtervaardigheid leggen.

c. Reden van openbaring
Reden van openbaring of Asbāb an-nuzūl (mv.) betekent de oorzaken of redenen waarom een vers werd geopenbaard. Dit heeft betrekking op gebeurtenissen die zich voordeden in de tijd van de profeet waarop de Koran met een antwoord reageerde.
De reden van openbaring van vers 191 van soerah albaqara is dat de moslims van Medina een verdrag hadden gesloten met de Mekkanen. Er was spanning tussen de verschillende partijen. Toen de Mekkanen het verdrag hadden geschonden gaf de Koran toestemming aan de moslims om oorlog te voeren met de Mekkanen. Hierdoor konden de moslims zichzelf verdedigen en zichzelf beschermen tegen een ondergang.

2.3.3 Oefeningen

Mohamed El Bachiri is een Marokkaanse Belg, moslim en Molenbekenaar. Hij verloor zijn vrouw Loubna Lafquiri, tijdens de aanslagen op 22 maart 2016 in Brussel. Mohamed bleef achter als weduwe met drie jonge kinderen. Zijn pleidooi in het tv-programma ‘De Afspraak’ werd het meest bekeken filmpje ooit op de Vlaamse televisie.

1. Wat deed Mohamed El Bachiri oproepen tot de jihad tijdens een avond in een Molenbeekse kerk?

2. Wat bedoelt Mohamed met: “Ik roep jongeren op tot jihad”?

3. In de Koran staat er: “la ikraha fi dine” Wat betekent dit?

4. Mohamed heeft het over ‘De zoektocht naar de waarheid’. Welk pad heeft hij gekozen?

5. Hoe kijkt een humanistische moslim naar de Koran?

6. Waarmee sluit Mohamed zijn pleidooi af?

Vragen:

1. Welke punten gaan over geweld?

2. Welke punten gaan over rechten?

3. Welke punten gaan over vrijheid?

2.4 Sharia

2.4.1 Inleiding sharia

Veel mensen associëren de term ‘sharia’ met onrecht, harde wetgeving en brutale afstraffingen zoals vrouwenonderdrukking, lijfstraffen etc.
Dat komt doordat de media, bepaalde politici en jihadisten de term te pas en te onpas gebruikenMaar gebruiken ze de term wel correct?
De betekenis van de term ‘sharia’ betekent meer dan enkel islamitische wetgeving. Het bevat niet enkel wetgeving maar o.a. ook rituelen, geloofsleer en filosofie. Het is fout om de vertaling van de ‘sharia’ enkel te beperken tot ‘islamitische wetgeving’..
Sharia is geen wetgeving die strikte regels bevat. Er bestaat geen boek over de ‘sharia’ die islamitische wetten bevat zoals dat wel het geval is met het Belgische wetboek. Alle boeken over islamitische fiqh zijn individuele interpretaties van de Koran en de Soenna.

Wat betekent ‘sharia’ nu eigenlijk?

2.4.2 Oorspronkelijke betekenis van de term ‘sharia

De Arabische term ‘sharia’ betekent oorspronkelijk het pad dat naar het water leidt. Het gaat hier niet over een waterput waaruit je water moeten halen, maar wel de weg of stroming die je moet volgen om een vruchtbare plaats te vinden of een plek waar water naar toe stroomt

Water staat voor leven. Dat betekent dat ‘sharia’ de weg is die gevolgd moet worden om de natuur van de mens te beschermen. De natuurlijke aanleg van de mens moet beschermd worden en automatisch zal dit leiden tot een rechtvaardigere en vredevolle samenleving. Helaas wordt deze term vaak verkeerd geïnterpreteerd en begrepen.

2.4.3 Oefeningen

1. Wat betekent sharia?

2. Met wat wordt sharia vaak geassocieerd?

3. Wat gebeurt er met de samenleving als de mens zijn menselijke natuur beschermt?

De sharia staat boven de wet:
“De sharia is helemaal geen reeks van wetten die netjes neergeschreven staan in de Koran of een ander boek. Je kan m.a.w. geen bibliotheek binnenlopen om er de sharia uit het rek met ‘religieuze regels’ te halen
Als concept verwijst het woord ‘sharia’ louter naar het idee dat er de goddelijke principes zijn die het leven ondersteunen en dat er uit die principes een ethische richtlijn voortvloeit. Anders gezegd: als er een God is, dan zal die God waarschijnlijk van mensen verwachten dat ze zich op een bepaalde morele manier gedragen. Evidente voorbeelden daarvan zijn: niet moorden, niet stelen, zo mededogend mogelijk zijn, bepaalde rituelen onderhouden, etc.
Allerhande geleerden discussieerden steeds weer over de precieze manier waarop God wil dat mensen zouden leven.

Handen afhakken en de guillotine Chop hands and the guillotine
Dus néén, het is niet zo dat ‘handen afhakken van wie gestolen heeft’ een eeuwige regel is van een vast gebeitelde sharia waaraan elke moslim zich houdt. Wanneer zo’n regel wordt uitgesproken, gaat dat louter om enkele geleerden die in bepaalde contexten tot de conclusie kwamen dat dit een correcte regel was vanuit hun overtuigingen rond (door God gewilde) rechtvaardigheid in de samenleving. Dat verschilt weinig van, bijvoorbeeld, het feit dat het juridische apparaat in Frankrijk tot in de jaren zeventig de doodstraf door middel van de Guillotine goedkeurde. Het was er een regel die voortkwam uit oude overtuigingen rond (door de laïciteit gewilde) rechtvaardigheid in de samenleving.

Maar net zoals die doodstraf door guillotine kon worden stopgezet omwille van veranderende ideeën, kan de interpretatie van islamitische geleerden tegengesproken en gewijzigd worden. Wat de ene correct vond, vindt de andere niet gerechtvaardigd en sommige regels die in theorie misschien wel aanvaard werden, werden in praktijk niet altijd gevolgd”4.
Zet een kruisje in de gepaste kolom

Woordenlijst

Bibliografie

H. HUMBERTO, Islam and Enlightenment, Baltimore, Maryland, The Johns Hopkins University Press 2012, p 223.
IBN KATHIR, Tafsir fi ‘lum Alquraan, Beiroet, Dar Al-Koutboub Al’lmiya, 2010.
Jihad van de liefde. (2017, 4 januari). https://www.youtube.com/watch?v=clkzGkyqzoo
Jonas SLAAS, de sharia staat wel boven de wet, in Knack, 18 februari 2017. https://www.knack.be/nieuws/belgie/de-sharia-staat-wel-boven-de-wet/article-opinion-816391.html
K. BENHADDOU, Is dit nu de islam, Gent, Borgerhoff en Lamberigts, 2016, 135-136.
Lettre al baghdadi. (z.d.). http://www.tegenwicht.org/64_i_s/brief_aan_de_kalief.htm
M. ATTAHAR IBN ASSHOUR, Tafsir fi ‘lum Alquraan, Tunis, Dar Attounusia Linnashr.